a
b
c
d
e
g
h
j
k
m
o
p
r
s
t
v
z

Juridische termen
a
b
c
d
e
g
h
j
k
m
o
p
r
s
t
v
z

Juridische termen met de letter

Aanhangig maken

Een procedure starten bij de rechter. In het strafrecht begint een zaak met een dagvaarding of een oproep van de officier van justitie. Een civiel proces begint met een dagvaarding van de eiser aan de andere partij, of met een verzoekschrift aan de rechter.

Aanhouden

Uitstellen van de behandeling of de eindbeslissing van de rechter.

Absolute competentie

Bevoegdheid van de rechter in bepaalde zaken.

Administratieve afhandeling

Procedure om buiten het strafrecht lichte (verkeers) overtredingen af te handelen.

Akte

Ondertekend geschrift dat als bewijs kan dienen. Alternatieve sanctie - Alternatief voor een gevangenisstraf of een boete. Iemand die een taakstraf krijgt, moet onbetaalde arbeid verrichten; iemand die een leerstraf krijgt moet verplicht een bepaalde cursus of training volgen.

Appel

Hoger beroep. Wie het niet eens is met een rechterlijke uitspraak kan een nieuwe uitspraak van een hogere rechter vragen. Appellant - Degene die in hoger beroep gaat.

Arbitrage

Vorm van geschillenbeslechting waarbij niet de rechter, maar een of meer door de partijen zelf aangewezen scheidsrechters (arbiters) een uitspraak doen.

Arrondissement

Rechtsgebied. Nederland is verdeeld in 11 arrondissementen.

Beëindigingsovereenkomst

Overeenkomst (schriftelijk of mondeling) tussen een werkgever en een werknemer dat de arbeidsovereenkomst ophoudt te bestaan.

Belofte

Verplichte verklaring van een getuige op de zitting dat hij de waarheid zal spreken. Wie opzettelijk een valse verklaring aflegt, maakt zich schuldig aan meineed.

Beroepschrift

Geschrift waarmee een (bestuursrechtelijke) procedure tegen de overheid wordt ingesteld.

Beschikking

Een rechterlijke uitspraak in een civiele procedure die begint met een verzoekschrift. Ook: een besluit van een overheidsorgaan.

Betekening

Uitreiking van gerechtelijke stukken, zoals een dagvaarding, een oproeping of een vonnis, aan een verdachte of een getuige.

Bevoegdheid

De vraag welke rechter de zaak mag behandelen.

Bewijs

Een document of stuk dat een standpunt ondersteunt. Bewind - Wie onder bewind wordt gesteld, mag niet meer zelf weten wat hij met zijn goederen doet. Dat doet een bewindvoerder.

Bewindvoerder

Persoon die door de rechter is aangesteld om te zorgen voor het vermogen of de goederen van een ander, die wegens zijn fysieke of geestelijke afwezigheid daartoe zelf niet meer in staat is.

Bezwaar

Protest van een burger tegen bepaald overheidshandelen.

Buitengerechtelijke kosten

Kosten die een persoon maakt om zijn vordering te kunnen innen zonder dat er een rechter aan te pas komt.

Civiel recht

Recht dat gaat over geschillen tussen burgers onderling, tussen bedrijven onderling of tussen burgers en bedrijven. Het civiel recht wordt ook burgerlijk recht of privaatrecht genoemd.

Comparitie

Zitting in een rechtsgeding. Comparitie van partijen - Partijen komen persoonlijk bij de rechter om informatie te geven.

Compenseren

Verrekening van de proceskosten.

Competentie

Geeft aan welke rechter bevoegd is voor welke soort zaak.

Curatele

Maatregel van de rechtbank om bepaalde personen en hun omgeving te beschermen. Het gaat dan vooral om personen die aan een geestelijke stoornis lijden, teveel geld uitgeven of alcoholverslaafd zijn.

Curator

Persoon die de rechtbank aanwijst om op te treden namens iemand die handelingsonbekwaam is (onder curatele is gesteld).

Dagvaarding

Oproep om voor het gerecht te verschijnen.

Deurwaarder

Ambtenaar die dagvaardingen en andere exploten uitbrengt en zorgt voor ontruimingen, inbeslagnemingen en executoriale verkopingen. Een deurwaarder kan ook optreden als proces- of rolgemachtigde en rechtsbijstand verlenen.

Deurwaardersexploot

Geschrift waarin de deurwaarder een vordering bekend maakt en dat aan een persoon wordt gegeven (betekend).

Eed

Verplichte verklaring van een getuige op de zitting dat hij de waarheid zal spreken.

Exploot

Verzamelnaam voor officiële stukken die alleen een gerechtsdeurwaarder kan uit brengen, bijvoorbeeld een dagvaarding.

Geldelijk belang

Het bedrag waar het geschil om gaat.

Gemachtigde

Procesvertegenwoordiger.

Gerecht

Rechtsprekende instantie. Bijvoorbeeld: rechtbank, gerechtshof, Hoge Raad.

Geschillencommissie

Groep van ervaren personen in een bepaalde branche die problemen oplost zonder dat de rechter erbij komt. De geschillencommissies behandelen bijvoorbeeld klachten van consumenten over producten en diensten.

Getuige

Persoon die in een gerechtelijke procedure een verklaring aflegt met betrekking tot feiten die bewezen moeten worden.

Griffie

Administratieve afdeling van een gerecht.

Griffier

Persoon die een verslag maakt van de zitting en de rechter ondersteunt bij het schrijven van een vonnis.

Griffierecht

Bedrag dat aan een gerecht moet worden betaald als men een civiele of bestuursrechtszaak start.

Hechtenis

Vorm van vrijheidstraf die bijvoorbeeld wordt opgelegd bij overtredingen of bij het niet betalen van een boete.

Hoorzitting

Mondelinge, vaak openbare gedachtenwisseling over een rechtsgeschil die vooral is bedoeld om de behandelend rechter nadere informatie te verschaffen.

Justitiabele rechtzoekende

Verzamelnaam voor wie bij de rechter komt (eiser, gedaagde, verdachte, verzoeker etc).

Kantonrechter

Alleensprekende rechter die zaken als overtredingen uit het strafrecht, arbeidszaken, huurzaken en civiele zaken onder de € 25.000,00 behandelt.

Kort geding

Procedure om in een spoedeisende zaak snel een (voorlopige) beslissing van de rechtbank te krijgen.

Mentorschap

Beschermingsmaatregel voor wie niet zelf niet meer voor zijn persoonlijke (niet-financiële) belangen kan zorgen.

Mondeling vonnis

Vonnis dat de rechter meteen na de behandeling uitspreekt.

Mulder

Procedure om buiten het strafrecht om lichte verkeersovertredingen administratief af te doen.

Officier van Justitie

Vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie in de rechtszaal. De officier van justitie heeft de leiding van het opsporingsonderzoek in strafzaken.

Onderbewindstelling

Het benoemen van een bewindvoerder voor wie zelf niet meer goed kan zorgen voor zijn eigen financiën.

Ondercuratelestelling

Het benoemen van een curator voor wie zelf zijn niet meer goed kan zorgen voor zijn financiële en persoonlijke zaken.

Onherroepelijk

Een uitspraak is onherroepelijk als de rechtzoekende geen beroep of cassatie meer kan instellen. De zaak is dan helemaal afgedaan.

Openbaar Ministerie

Organisatie die leiding geeft aan het opsporingsonderzoek van de politie en verdachten vervolgt.

Oproeping

Dwingend verzoek om voor de rechter te komen als partij of getuige. 

Proceshandelingen

Alle mogelijke rechtshandelingen in een proces.

Proceskosten

Griffierechten en een deel van de werkelijk gemaakte kosten voor rechtsbijstand.

Proceskostenveroordeling

Bedrag dat de verliezende partij moet betalen aan de winnende partij. Het gaat dan om kosten die gemaakt zijn voor een advocaat en griffierechten.

Proces-verbaal

  1. Schriftelijk verslag van wat op rechtszittingen aan de orde is gekomen.
  2. Officieel schriftelijk verslag van politieambtenaren.

Rechtsbijstand

Gefinancierde rechtshulp.

Ressort

Rechtsgebied. Nederland is onderverdeeld in 4 ressorten, die vervolgens weer zijn onderverdeeld in arrondissementen (11). Elk ressort heeft een eigen gerechtshof. 

Rol

Een lijst van zaken die op de rolzitting worden behandeld. Op die lijst staat ook welke stukken de partijen moeten uitwisselen.

Rolzitting

Soort zitting in civiele zaken. De rechter kijkt op die zitting op de procedures en regels in orde zijn. Ook worden stukken van de partijen uitgewisseld.

Schikking

Tussentijdse overeenkomst tussen partijen waarmee het conflict is opgelost, voordat de rechter een uitspraak heeft gedaan.

Tussenvonnis

Vonnis waarbij de rechter geen eindbeslissing geeft, maar bijvoorbeeld een bewijsopdracht of onderzoek beveelt.

Verlofstelsel

Toets van het gerechtshof om te kijken of een zaak van een kantonrechter voor hoger beroep in aanmerking komt.

Verstek

Niet verschijnen van de gedaagde of de verdachte op de rechtszitting.

Verstekvonnis

Veroordeling die wordt uitgesproken terwijl de gedaagde of verdachte niet op de zitting is.

Vervangende hechtenis

Aantal dagen dat de veroordeelde moet vastzitten als hij zijn boete niet betaalt.

Verweer

De verdediging tegen vorderingen van de eiser of tegen de verzoeken van de verzoeker in een gerechtelijke procedure.

Verzet

Bezwaar tegen een uitspraak dat iemand kan indienen die bij verstek (afwezigheid) veroordeeld is.

Vonnis

Een uitspraak in een procedure die begint met een dagvaarding.

Voorlopige voorziening

Een voorlopige beslissing in spoedeisende zaken als voorschot op de eindbeslissing of als tijdelijke regeling tot de eindbeslissing er is. Bijvoorbeeld de voorlopige regeling bij wie de kinderen verblijven tijdens de behandeling van de echtscheidingsprocedure. Zie: [[Kort geding.]]

Zekerheidsstelling

Bedrag dat betaald moet worden om in beroep te kunnen bij de kantonrechter.